นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ (Bladder Stones) คือผลึกเกลือแร่ที่จับตัวกันเป็นก้อนอยู่ในกระเพาะปัสสาวะ ซึ่งเกิดจากการที่ร่างกายขับปัสสาวะออกได้ไม่หมด โดยนิ่วขนาดเล็กนั้นมักไม่ก่อให้เกิดอาการใด ๆ และร่างกายสามารถขับออกทางปัสสาวะได้
นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ (Bladder Stones) คืออะไร?
คือผลึกเกลือแร่ที่จับตัวกันเป็นก้อนอยู่ในกระเพาะปัสสาวะ ซึ่งเกิดจากการที่ร่างกายขับปัสสาวะออกได้ไม่หมด โดยนิ่วขนาดเล็กนั้นมักไม่ก่อให้เกิดอาการใด ๆ และร่างกายสามารถขับออกทางปัสสาวะได้ แต่นิ่วขนาดใหญ่นั้นอาจทำให้รู้สึกปวดรุนแรง ปัสสาวะลำบาก และปัสสาวะเป็นเลือด
นิ่วในกระเพาะปัสสาวะมีสาเหตุเกิดจากอะไร?
นิ่วในกระเพาะปัสสาวะเกิดจากการที่มีปัสสาวะค้างอยู่ในกระเพาะปัสสาวะเป็นเวลานาน ทำให้แร่ธาตุต่าง ๆ เช่น เกลือ โพแทสเซียม และสารละลายในปัสสาวะตกผลึกกลายเป็นก้อนแข็ง โดยสาเหตุที่มักทำให้เกิดนิ่ว ได้แก่
- ต่อมลูกหมากโต จะไปขัดขวางทางเดินปัสสาวะ ทำให้ร่างกายไม่สามารถขับปัสสาวะออกได้หมด
- กระเพาะปัสสาวะทำงานผิดปกติจากระบบประสาท เนื่องจากการที่เส้นประสาทถูกทำลาย อันมีสาเหตุมาจากโรคหลอดเลือดสมอง การได้รับบาดเจ็บที่กระดูกสันหลัง หรือโรคอื่น ๆ ทำให้ร่างกายขับปัสสาวะออกได้ไม่หมด
- กระเพาะปัสสาวะอักเสบ ที่มีสาเหตุจากการติดเชื้อหรือจากการได้รับรังสีรักษาที่อุ้งเชิงกราน
- นิ่วในไต ซึ่งหลุดและเดินทางผ่านท่อไตไปยังกระเพาะปัสสาวะ จะกลายเป็นนิ่วในกระเพาะปัสสาวะได้หากไม่ถูกร่างกายขับออก
- การขาดน้ำ ทำให้เกลือแร่เข้มข้นและตกผลึกกลายเป็นนิ่ว
- อุปกรณ์ทางการแพทย์ เช่น สายสวนปัสสาวะ สายระบายปัสสาวะในท่อไต มักจะมีผลึกเกลือแร่มาเกาะ ซึ่งผลึกเกลือแร่เหล่านี้จะกลายเป็นนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
นิ่วในกระเพาะปัสสาวะมีอาการอย่างไร?
- ปัสสาวะขุ่น สีเข้มดำ มีเลือดในปัสสาวะ
- ปัสสาวะบ่อย
- ปวดแสบเวลาปัสสาวะ พร้อมกับปวดท้องน้อย อวัยวะเพศ หรือปวดอัณฑะที่อาจเกิดขึ้นซ้ำ ๆ
- ปัสสาวะออกช้า ปัสสาวะขาดหรือสะดุดเป็นช่วง ๆ
- ติดเชื้อที่ทางเดินปัสสาวะ
ปัจจัยเสี่ยงที่อาจทำให้เป็นนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ คืออะไร?
- ชายอายุ 50 ปีขึ้นไป มีโอกาสเป็นนิ่วในกระเพาะปัสสาวะสูงขึ้น
- โรคหลอดเหลือดสมอง อาการบาดเจ็บที่ไขสันหลัง โรคพาร์กินสัน โรคเบาหวาน หมอนรองกระดูกสันหลังทับเส้นประสาท หรืออาการอื่น ๆ ที่ทำลายเส้นประสาท
- ต่อมลูกหมากโตขวางทางเดินปัสสาวะ
นิ่วในกระเพาะปัสสาวะที่มีภาวะแทรกซ้อน ได้แก่อะไรบ้าง?
- ปัญหากระเพาะปัสสาวะทำงานผิดปกติเรื้อรัง
- อาการติดเชื้อที่ทางเดินปัสสาวะ
- ปัสสาวะไม่ออก
การตรวจวินิจฉัยนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ มีวิธีการอย่างไร?
- การซักประวัติและตรวจร่างกาย
- การตรวจปัสสาวะ
- การตรวจวินิจฉัยด้วยภาพทางการแพทย์ เช่น เอกซ์เรย์ อัลตราซาวนด์ หรือการตรวจ CT สแกน
- การส่องกล้องทางเดินปัสสาวะ
การรักษานิ่วในกระเพาะปัสสาวะ มีวิธีการอย่างไร?
- ร่างกายขับก้อนนิ่วออกเอง
ร่างกายสามารถขับนิ่วก้อนเล็ก ๆ ออกได้หากดื่มน้ำมากขึ้น แต่ผู้ที่ไม่สามารถขับนิ่วออกได้เอง จำเป็นต้องเข้ารับการรักษาดังต่อไปนี้ - การขบนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ (Cystolitholapaxy)
เป็นการรักษาแบบไม่มีแผล โดยแพทย์จะทำการสอดกล้องผ่านท่อปัสสาวะเข้าไปยังกระเพาะปัสสาวะ จากนั้นจึงใช้เลเซอร์หรือคลื่นเสียงความถี่สูง (อัลตราซาวด์) กระแทกให้นิ่วแตกออกเป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้วจะทำการล้างกระเพาะปัสสาวะเพื่อกำจัดเศษนิ่วออกมา - การผ่าตัดนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
เหมาะสำหรับนิ่วที่มีขนาดใหญ่ โดยแพทย์จะกรีดหน้าท้องเพื่อนำก้อนนิ่วออกมา หากก้อนนิ่วที่พบเกิดจากภาวะต่อมลูกหมากโต แพทย์จะตัดเนื้อเยื่อต่อมลูกหมากที่อุดกั้นท่อปัสสาวะออกด้วย
หลังการรักษา ผู้ป่วยมักดีขึ้นภายใน 1-2 สัปดาห์
นิ่วในกระเพาะปัสสาวะมีวิธีการป้องกันอย่างไร?
- การดื่มน้ำมาก ๆ ช่วยให้แร่ธาตุสารละลายในปัสสาวะเจือจางมากขึ้น ลดโอกาสที่จะเกิดนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
- หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่โซเดียมสูงและน้ำตาลสูง เช่น อาหารแปรรูป อาหารจานด่วน อาหารกระป๋อง หรือน้ำอัดลม
- ผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไปและมีภาวะต่อมลูกหมากโต ควรปรึกษาแพทย์เรื่องยาหรือเทคนิคการปัสสาวะที่จะช่วยให้ร่างกายขับปัสสาวะออกได้หมด
การเตรียมตัวก่อนพบแพทย์ เมื่อเป็นนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
- บันทึกอาการที่มีและยาที่กำลังรับประทาน
- พาคนในครอบครัวมาด้วยเพื่อช่วยจดจำข้อมูลที่สำคัญ
- จดคำถามที่ต้องการถามแพทย์ ยกตัวอย่างเช่น
- ร่างกายสามารถขับก้อนนิ่วออกมาทางปัสสาวะได้หรือไม่
- วิธีการรักษานิ่วในกระเพาะปัสสาวะมีอะไรบ้าง มีความเสี่ยงอะไรบ้าง
- ต้องรับประทานยาหรือไม่
- ขณะที่เข้ารับการรักษานิ่วในกระเพาะปัสสาวะ ควรจัดการกับโรคประจำตัวอย่างไร
- หลังรักษานิ่วในกระเพาะปัสสาวะแล้ว เกิดซ้ำได้อีกหรือไม่
- เตรียมคำตอบสำหรับคำถามที่แพทย์อาจถาม ยกตัวอย่างเช่น
- เริ่มมีอาการเมื่อไร
- มีอาการตลอดเวลาหรือเป็น ๆ หาย ๆ
- อาการรุนแรงหรือไม่
- มีไข้ หนาวสั่นหรือไม่
- อะไรที่ทำให้อาการดีขึ้นหรือแย่ลง
- มีภาวะปัสสาวะขัด ลำบาก หรือไม่พุ่งหรือไม่
คำถามที่ถามบ่อยเกี่ยวกับนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
- นิ่วในไตกับนิ่วในกระเพาะปัสสาวะแตกต่างกันอย่างไร?
นิ่วทั้ง 2 ชนิดคือผลึกเกลือแร่ เพียงแต่เกิดในอวัยวะที่ต่างกัน ทำให้เกิดพยาธิสภาพต่างกัน นิ่วในไตมักไม่มีอาการถ้าไม่หลุดลงไปในท่อไต นิ่วในกระเพาะปัสสาวะจะมีอาการปัสสาวะขัดได้
นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ(Bladder Stones) ที่มีขนาดเล็กอาจไม่ก่อให้เกิดอาการใด ๆ หรือมีอาการเพียงเล็กน้อยเท่านั้น เมื่อนิ่วมีขนาดใหญ่ขึ้น อาจทำให้มีอาการมากขึ้น จึงควรเข้ารับการตรวจวินิจฉัยอย่างเหมาะสมเพื่อหาสาเหตุของการเกิดนิ่วได้ถูกต้อง การได้รับการรักษาอย่างทันท่วงทีสามารถป้องกันไม่ให้เกิดนิ่วในกระเพาะปัสสาวะอีกได้